තර්ජනවලට ලක්වන මාධ්‍යවේදීන්ට ඇතැම් විට අනපේක්ෂිත ලෙස හදිසියේ තම නිවෙස්වලින් පලා යාමට සිදුවනු ඇත. කෙසේ වෙතත් ඔවුන් මුහුණ දෙන ගැටුම් බොහෝ විට කලින් පුරෝකථනයක් කළ හැකි අතර අවදානම් සහගත කලාපවල සිටින අයට පිටවීමේ සැලැස්මක් මෙන්ම එවැනි අවස්ථාවක හදිසියේ යාමට අවශ්‍ය තීරණාත්මක ලියකියවිලි සූදානම් ව තිබිම වැදගත්ය. මෙම ලේඛන වාර්තාකරුවන්ට අවශ්‍ය විටදී සංචාරය කිරීමට උපකාර කරනවා පමණක් නොව, ඔවුන්ට ආරක්ෂිත කලාපයකට හෝ රටකට යාමටද උපකාරී වේ. පහතින් දැක්වෙන්නේ අප සකසා ගත යුතු ලිපි ලේඛන මෙන්ම මාධ්‍යවේදීන්ට නැවත ස්ථානගත කිරීම සඳහා සහාය දක්වන සංවිධාන ලැයිස්තුවකි..
සූදානම් විය යුතු ලියකියවිලි
- පහත ලැයිස්තුගත කර ඇති ලේඛනවල මුල් පිටපත හෝ සහතික කළ පිටපත් තබා ගන්න.
- * ඡායාරූප ගෙන ඔබ විශ්වාස කරන සංකේතාත්මක ක්ලවුඩ් සේවාවක (උදාහරණයක් ලෙස Dropbox, Sync.com) හෝ ඔබට ඔබගේ ස්මාර්ට් ජංගම දුරකථනය නැති වුවහොත් දෙවන උපාංගයකට සියල්ල සුරකින්න. ඔබට ඒවා ඔබගේ පවුලේ අයට හෝ විදේශගතව සිටින මිතුරන්ට යැවිය හැකිය.
- විදේශ ගමන් බලපත්‍රය, ජාතික හැඳුනුම්පත, රියදුරු බලපත්‍රය.
- ලේඛනවල කල් ඉකුත් වීමේ දිනයන් දෙස බලන්න. ඒවා මාස කිහිපයකින් කල් ඉකුත් වීමට ආසන්න නම්, හැකි නම් වහාම ඒවා අලුත් කරන්න.
- ඔබට හඳුනා ගැනීමේ ලියකියවිලි කිහිපයක් තිබේ නම්, ඒවායින් එකක් ඔබට අහිමි වුවහොත් ඒවා වෙනම ස්ථානවල තබා ගන්න.
- උප්පැන්න සහතිකය (හෝ උපන් දිනය සහ ස්ථානය සනාථ කරන ඕනෑම නිල ලේඛනයක්).
- වෙනත්: විවාහ සහතිකය, විශ්ව විද්‍යාල උපාධි (ඩිප්ලෝමාව, උපාධිය සහ පැමිණීම පිළිබඳ සාක්ෂි, ශ්‍රේණි), මුද්‍රණ කාඩ්පත, වෘත්තීය සහතික, එන්නත් සහතිකය, වෙනත් වෛද්‍ය ලේඛන.
පහත තොරතුරු එක් ලේඛනයක, ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන්, ක්ලවුඩ් සේවාවක සහ ඔබගේ ස්මාර්ට් ජංගම දුරකතනයේ සුරැකිව තබා ගන්න. ඔබට එය යැවීමට අවශ්‍ය ඕනෑම අයෙකුට පිටපත් කිරීමට සූදානම්ව සිටින්න:
- සම්පූර්ණ නෛතික නම, ස්ථානය සහ උපන් දිනය.
විදේශ ගමන් බලපත්‍ර අංකය, නිකුත් කළ අංකය සහ කල් ඉකුත්වන දිනය.
- දැනට පදිංචි ස්ථානය – අන්තර්ජාල මාර්ගයෙන් හුවමාරු කර ගන්නා පණිවිඩවල මෙය බෙදා ගැනීම ගැන කල්පනාකාරී වෙන්න.
- ඊ මේල් ලිපිනය.
- දුරකථන අංකය සහ, වෙනස් නම්, “වට්ස්ඇප්“ සහ “සිග්නල්“ඇමතුම් අංක.
- දේශීය හා විදේශීය සංවිධාන සමඟ රැකියා ස්ථානය / රැකියා සාක්ෂි.
- ඔබට විදේශයක විශ්වාසවන්ත මිතුරෙකු හෝ සම්බන්ධතාවක් ඇත්නම්, මෙම ලේඛනවලින් සමහරක් ඩිජිටල් පිටපත් සහ සුරක්ෂිතව තබා ගැනීම සඳහා ඔවුන්ට යැවීමට සලකා බලන්න.
පෞද්ගලික ලේඛන
ඡායාරූප සහ ඔබ වැදගත් යැයි සලකන සහ මතක තබා ගැනීමට අවශ්‍ය වෙනත් ඕනෑම දෙයක ඩිජිටල් පිටපත් සාදන්න.
ඔබ විශ්වාස කරන ක්ලවුඩ් (Cloud) සේවාවකට සියල්ල සුරකින්න.
ආරක්ෂිත පියවර
*ඔබට පහසු, තාවකාලික මගක් අවශ්‍ය නම්, ආරක්ෂිත විදේශ රටක සංචාරක වීසා බලපත්‍රයක් සඳහා අයදුම් කරන්න.
* ඔබ සමඟ අතීත සම්බන්ධතා ඇති ජාත්‍යන්තර සංවිධාන තිබේනම් (ප්‍රවෘත්ති ආයතන, ඔබ නිදහස් කළ අන්තර්ජාල සඟරා, ඔබ උපදේශන ලද හෝ වැඩ කර ඇති රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන) සම්බන්ධ කර ගන්න.
* ඔබේ වෘත්තීය කාර්යය පිළිබඳ වාර්තාවක් හෝ තහවුරු කිරීමේ ලිපියක් ළඟ තබා ගන්න (උදාහරණයක්: ඔබෙ වෘත්තීය කටයුතු සහ රැකියාවේ හෝ නිදහස් සේවයේ දිනයන් සහතික කරන ප්‍රධාන කර්තෘ හෝ මානව සම්පත් නියෝජිතයෙකු විසින් අත්සන් කළ ලේඛනයක්).
*ඔබ යම් රටක සරණාගත තත්ත්වය සඳහා ඉල්ලුම් කිරීමට බලාපොරොත්තු වන්නේ නම් එම රටේ ජාකික මට්ටම සමඟ ඔවුන්ට යම් සබඳතාවක් පවතීද යන්න පිළිබඳව විමසා ඔබ වෙනුවෙන් ඔවුන්ට යම් සහතිකයක් එම රජයට ලබා දිය හැකිද යන්න පිළිබඳව විමසා බලන්න.
* තත්ත්වය ක්‍රමයෙන් දිග හැරෙන විට ඔබේ නඩුවලට විමර්ශණලට සහය වන ඉංග්‍රිසි භාෂාවෙන් සකස් කරන ලද ඉලෙක්ට්‍රොනික ලිපි ලේඛන වාර්තා ඉල්ලා සිටින්න. එමෙන්ම අදාළ කටයුතු වෙනුවෙන් සම්බන්ධතාවක් පවත්වාගත යුතු පුද්ගලයන් පිළිබඳව අසා දැන ගන්න.
*ඔබ සාමාජිකයෙකු වන ජාත්‍යන්තර වෘත්තීය සංවිධාන අමතා ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් සහාය ලිපියක් සහ සාමාජිකත්වය හෝ සම්බන්ධය පිළිබඳ සාක්ෂි ඉල්ලා සිටින්න.
* ඔබට සමීපතම පවුලේ සාමාජිකයෙකු (දෙමව්පියන්, ආච්චිලා සීයලා, සහෝදර සහෝදරියන්, සහකරු හෝ සහකාරිය, දරුවා) සිටින අයගෙන් පටන් ගෙන වෙනත් රටවල සරණාගතභාවය සහ සරණාගත තත්ත්වය සඳහා මාර්ග සොයා බලන්න.
* ඔබ මෙම කටයුත්ත ආරම්භ කළ යුත්තේ කොතැනින්දැයි ඔබට විශ්වාස නැත්නම්, ඔබට සරණාගත භාවය ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය රටවල තානාපති කාර්යාල අමතා ක්‍රියා පටිපාටි පිළිබඳව ඔවුන්ගෙන් විමසීමට හැකිය.
* ඔබට වෙනත් රටක සරණාගතයෙකු වීමට නීතිමය රාමුව අවබෝධ කර ගැනීමට ඔබට සරණාගත ආධාර සංවිධාන සම්බන්ධ කර ගත හැක.
ඩිජිටල් සහ භෞතික ආරක්ෂණ පියවර
විමර්ශණාත්මක මාධ්‍යකරණය පිළිබඳව ගෝලීය ජාලයේ ඩිජිටල් ආරක්ෂණ ඉඟි පත්‍රිකාව අත්‍යවශ්‍ය කරුණු ආවරණය කරන අතර මේ සම්බන්ධයෙන් ඔබට සහාය විය හැකි සංවිධාන වෙත ඔබව යොමු කරයි.
- GIJN Digital Safety tipsheet (ජනමාධ්‍ය ආරක්ෂණ තක්සේරු මෙවලම) ගන්න.
- GIJN හි GIJN Journalism Security Assessment Tool. (මාධ්‍යකරණය සඳහා ආරක්ෂාව ඇගයීමේ මෙවලම ) පරිශීපනය කරන්න.
- Encrypted Apps and Programs for Journalists. මාධ්‍යවේදීන් සඳහා පවතින ආරක්ෂිත මෘදුකාංග මෙවලම් පරිගණක සංකේතාත්මක යෙදුම් සහ මාධ්‍යවේදීන් සඳහා වැඩසටහන්.
- මාධ්‍යවේදීන් ආරක්‍ෂා කිරීමේ කමිටුව (CPJ) භෞතික සහ ඩිජිටල් ආරක්ෂාව මෙන්ම නීතිමය සහය ලබා ගැනීම පිළිබඳ පුළුල් උපදෙස් ලබා දෙයි (comprehensive advice) බලන්න .
සම්බන්ධ විය යුතු සංවිධාන
පහත දැක්වෙන්නේ තම වෘත්තීය කාර්යය හේතුවෙන් අනතුරට පත්වන මාධ්‍යවේදීන්ට හදිසි ආධාර සපයන සංවිධාන ලැයිස්තුවකි.
Committee to Protect Journalists (CPJ) ඉදිරිපෙළ මාධ්‍යවේදීන්ට සහය ලබා දෙන අතර, තුවාල වූ, සිරගත කරන ලද හෝ ඔවුන්ගේ වැඩ හේතුවෙන් පලා යාමට බල කෙරෙන මාධ්‍යවේදීන්ට ඉක්මන් ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ සහාය ලබා දෙයි. ඔවුන් සම්බන්ධ කර ගැනීමට ඇති වේගවත්ම ක්‍රමය නම් විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ([email protected]).
Canadian Journalists for Free Expression (CJFE) නිදහස් ප්‍රකාශනය සඳහා කැනේඩියානු මාධ්‍යවේදීන් (CJFE) පහත කොන්දේසි යටතේ මූල්‍ය ආධාර ලබා දෙයි.
“අයදුම්කරු මාධ්‍යවේදියෙකු විය යුතුය, IFEX සාමාජිකයෙකු හෝ හදිසි ආධාර සපයන සංවිධානයක් විසින් තහවුරු කළ හැකි පුද්ගලයකු විය යුතුය.
ලබා දෙන මුදල සාමාන්‍යයෙන් කැනේඩියානු ඩොලර් $500 සිට $1,500 CAD (US$400-$1,200) දක්වා පරාසයක පවතී.
CJFE වෙතින් උපරිම වශයෙන් වෙනම ප්‍රදාන දෙකක් සඳහා මාධ්‍යවේදීන් සුදුසුකම් ලබයි.
CJFE ඉංග්‍රීසියෙන් අයදුම්පත් පමණක් භාර ගනී.
CJFE මූල්‍ය ආධාරයට මාධ්‍යවේදීන් රඳවා සිටින විට නීතිමය ගාස්තු, වෛද්‍ය වියදම්, ආරක්ෂාව සඳහා ප්‍රවාහන වියදම් සහ ආරක්ෂිත රටක නැවත පදිංචි කිරීමේ වියදම් ඇතුළත් විය හැකිය.
Free Press Unlimited (FPU) වැඩ කිරීමට නොහැකි මාධ්‍යවේදීන්ට සහය වීම හෝ අනාරක්ෂිත හෝ අවදානම් තත්ත්වයකින් තාවකාලිකව පලා යාමට වියදම් කිරීම. ඔබට මෙහි අයදුම් කළ හැකිය. FPU හි වෙබ් අඩවියට අනුව, අවශ්‍යතා වන්නේ:
“ඔබ මාධ්‍ය සංවිධානයක් හෝ මාධ්‍ය වෘත්තිකයෙක්;
ඔබේ හදිසි තත්ත්වය මාධ්‍ය වෘත්තිකයකු ලෙස ඔබ කරන කාර්යයේ ඍජු ප්‍රතිඵලයකි;
මෙම ආධාරය ව්‍යුහාත්මක නොවන නමුත් අහඹු (එක්-වරක්) පදනමක් මත සපයනු ලබන බව ඔබ හඳුනා ගනී;
අපගේ සහයෝගයේ අරමුණ හැකි ඉක්මනින් ඔබේ වැඩ කටයුතු නැවත ආරම්භ කිරීම බව ඔබ දන්නවා.
ඔබේ තත්ත්වය අවම වශයෙන් ඔබට බාහිර වූ විශ්වාසදායක මූලාශ්‍ර දෙකක් මගින් තහවුරු කළ හැකිය.
Freedom House ෆ්‍රීඩම් හවුස් හදිසි ආධාර වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කරයි. අයදුම්පතක් ඉදිරිපත් කිරීම ගැන විමසීමට, විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ඔවුන් අමතන්න ([email protected]).
International Federation of Journalists (IFJ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍යවේදීන්ගේ සම්මේලනය (IFJ) ඔබට මෙහි අයදුම් කළ හැකි ආරක්ෂිත අරමුදලක් පිරිනමයි.
International Media Support (IMS) ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය සහාය (IMS) මාධ්‍යෙව්දීන්ට සතියේ දින හතේම විසි හතර පැය පුරා ක්ෂණික දුරකථන, ආරක්ෂිත නිවාස, ආරක්‍ෂක අරමුදල, ආරක්ෂිත උපකරණ, නීති ආධාර, හදිසි ආධාර,” සහ තවත් දේ ඇතුළත් ආරක්ෂිත පැකේජයක් පිරිනමයි.
International Women’s Media Foundation (IWMF) ජාත්‍යන්තර කාන්තා මාධ්‍ය පදනමට (IWMF) මනෝවිද්‍යාත්මක සහ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර, මාස තුනක් සඳහා තාවකාලික නැවත ස්ථානගත කිරීමේ ආධාර සහ නීති ආධාර සඳහා සහාය වන හදිසි අරමුදලක් ඇත. ඔබට මෙහි අරමුදල් සඳහා ඉල්ලුම් කළ හැකිය. ඔබ මෙම නිර්ණායක සපුරාලිය යුතුය.
Journalisten helfen Journalisten (මාධ්‍යවේදීන්ට මාධ්‍යවේදීන්ට උපකාර කිරීම). මෙම ජර්මානු සංවිධානය සමඟ නැවත පදිංචිය සඳහා අයදුම් කිරීමට, විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ([email protected]) ඔවුන්ට ලියන්න.
Reporters Without Borders (RSF) දේශසීමා රහිත වාර්තාකරුවන් (RSF) අවදානම් සහිත මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ආධාර සඳහා ඉල්ලීම් [email protected] වෙත යැවීමට හෝ +33 1 4483 8466 අමතන්න.
- පිටුවහල් කරන ලද මාධ්‍යවේදීන් සඳහා වන RSF මාර්ගෝපදේශය (guide for exiled journalists) UNHCR, සමහර EU රටවල්, එක්සත් ජනපදය සහ කැනඩාව සමඟ සරණාගතභාවය සහ සරණාගත ක්‍රියා පටිපාටිය ආවරණය කරයි.
- යාවත්කාලීන වීම සඳහා සඳහා RSF හි රුසියානු Twitter ගිණුම අනුගමනය කරන්න.
- RSF හි ජර්මානු ශාඛාවේ වාර්තාකරු Ohne Grenzen නැවත ස්ථානගත කිරීම සඳහා අයදුම් කිරීමට සහාය ලබා දෙයි. [email protected] හි ඔවුන් අමතන්න
ජාත්‍යන්තර ශිෂ්‍යත්ව
කාලය ඉඩ දෙන්නේ නම්, ආතතීන් සමනය වන තෙක් තම රට හැර යාමට අවශ්‍ය මාධ්‍යවේදීන්ට ද මෙම ජාත්‍යන්තර සාමාජිකත්වයන්ගෙන් (international fellowships,) එකක් සඳහා ඉල්ලුම් කළ හැකිය, එය බොහෝ විට වීසා ක්‍රියා පටිපාටියට උපකාරී වන අතර දීමනාවක් සහ නිවාස ලබා දෙයි.
This story was originally published by the Global Investigative Journalism Network (GIJN)
